Σύνδρομο Prader-Willi

Το σύνδρομο Prader-Willi (PWS) είναι μια γενετική πάθηση που επηρεάζει πολλά μέρη του σώματος.

Τα συμπτώματα και η σοβαρότητα του συνδρόμου Prader-Willi μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Πολλά από τα χαρακτηριστικά που εμφανίζονται στο σύνδρομο, δεν είναι συγκεκριμένα. Tα προσβεβλημένα άτομα μπορεί να μην έχουν όλα τα συμπτώματα που θα αναφερθούν παρακάτω.

• Τα βρέφη εμφανίζουν υποτονία που μπορεί να εμφανιστεί πριν από τη γέννηση, προκαλώντας δυνητικά μειωμένες κινήσεις του εμβρύου.
• Μετά τη γέννηση, η υποτονία σχετίζεται με λήθαργο, και μη φυσιολογικά αντανακλαστικά, που έχουν ως αποτέλεσμα δυσκολίες στη σίτιση. Η υποτονία βελτιώνεται αργά με την πάροδο του χρόνου.
• Τα προσβεβλημένα βρέφη μπορεί να έχουν διακριτικά χαρακτηριστικά του προσώπου.
• Μεταξύ 4,5-8 ετών, η όρεξη και η θερμιδική πρόσληψη συνήθως αυξάνεται και αναπτύσσεται η ανάγκη να καταναλώσουν μια εξαιρετικά μεγάλη ποσότητα φαγητού. Σε άτομα με PWS, υπάρχει μειωμένη απαίτηση σε θερμίδες λόγω μειωμένης μυϊκής μάζας, μειωμένης λειτουργίας του μεταβολισμού τους και μειωμένης φυσικής δραστηριότητας εάν δεν αντιμετωπιστεί με υποκατάσταση αυξητική ορμόνη.
• Εάν η νόσος αφεθεί ανεξέλεγκτη και χωρίς θεραπεία, μπορεί να αναπτυχθεί νοσογόνος παχυσαρκία, η οποία δυνητικά θα οδηγήσει σε επιπλοκές που είναι επικίνδυνες για τη ζωή : επιπλοκές της καρδιάς και των πνευμόνων, διαβήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) και άλλες σοβαρές επιπλοκές.
• Τα προσβεβλημένα άτομα μπορούν να αναπτύξουν σοβαρές γαστρεντερικές επιπλοκές λόγω επεισοδίων υπερφαγίας.
• Τα παιδιά με PWS μπορεί να έχουν μαθησιακές δυσκολίες και ήπια έως μέτρια νοητική αναπηρία.
• Η επίτευξη κινητικών ορόσημων (π.χ. περπάτημα ή κάθισμα) και η γλωσσική ανάπτυξη συχνά καθυστερούν.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, το προφίλ συμπεριφοράς μπορεί να υποδηλώνει αυτισμό.
• Η ψύχωση εμφανίζεται σε περίπου 10-20% των εφήβων και νεαρών ενηλίκων.
• Υπογοναδισμός: Η υπανάπτυξη των γεννητικών οργάνων είναι εμφανής κατά τη γέννηση.
• Η απουσία εμμηνορροϊκού κύκλου είναι συχνή και σε ορισμένες περιπτώσεις η αρχική εμμηνορροϊκή περίοδος πολλές φορές δεν εμφανίζεται μέχρι την ηλικία των 30 ετών ή μεγαλύτερη.
• Aνεπάρκεια αυξητικής ορμόνης (GH), η οποία είναι υπεύθυνη για την παραγωγή αρκετών αυξητικών ορμονών.
• Aσυνήθιστα μικρά χέρια και πόδια
• Σκολίωση
• Το 10% των ατόμων έχουν δύσμορφο ισχίο
• Προβλήματα ύπνου, συμπεριλαμβανομένης της υπερβολικής υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του αναπνευστικού.
• Έως και το 25% των προσβεβλημένων ατόμων μπορεί να έχουν υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα.

Το PWS εμφανίζεται όταν τα γονίδια σε μια συγκεκριμένη περιοχή του χρωμοσώματος 15 δεν υπάρχουν ή δεν λειτουργούν. Οι αλλαγές που επηρεάζουν τα γονίδια που σχετίζονται με το PWS μπορεί να περιλαμβάνουν αλλαγές στη δομή ενός γονιδίου ή αλλαγές στη λειτουργία ή την έκφραση ενός γονιδίου. Τρεις συγκεκριμένες ανωμαλίες σχετίζονται με το PWS.

Στα περισσότερα άτομα με PWS (περίπου 60%) η περιοχή του χρωμοσώματος 15 του πατέρα λείπει ή διαγράφεται. Αυτή η διαγραφή του χρωμοσώματος προκύπτει από ένα τυχαίο σφάλμα στην ανάπτυξη και δεν κληρονομείται (ή de novo διαγραφή). Έτσι, οι περισσότερες περιπτώσεις PWS συμβαίνουν σποραδικά και ο κίνδυνος υποτροπής σε άλλη εγκυμοσύνη είναι μικρότερος από 1%.

Πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι σε περίπου 35% των ατόμων με PWS, το προσβεβλημένο άτομο κληρονομεί δύο αντίγραφα του χρωμοσώματος 15 από τη μητέρα και κανένα αντίγραφο του χρωμοσώματος 15 του πατέρα, που αναφέρεται ως μητρική μονογονεϊκή δισωμία. Αυτός ο τύπος γενετικής αλλαγής εμφανίζεται επίσης ως αποτέλεσμα τυχαίου σφάλματος στην ανάπτυξη. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο κίνδυνος επανεμφάνισης της μονογονεϊκής δισωμίας εκτιμάται ότι είναι μικρότερος από 1%.

Σε λιγότερο από το 5% των ατόμων με PWS, τα γονίδια δεν λειτουργούν σωστά. Αυτή η μορφή PWS οφείλεται σε ένα ελάττωμα στα γονίδια που ονομάζεται κέντρο αποτύπωσης και μερικές φορές οφείλεται σε μια γενετική αλλαγή (π.χ. μικροδιαγραφή) που μπορεί να περάσει από τη μια γενιά στην άλλη.

Η θεραπεία για PWS εξαρτάται από τα συμπτώματα που εμφανίζονται σε κάθε άτομο. Η θεραπεία μπορεί να απαιτεί τις συντονισμένες προσπάθειες μιας ομάδας ειδικών: κλινικοί γενετιστές, παιδίατροι, ορθοπεδικοί, ενδοκρινολόγοι, λογοθεραπευτές, ψυχολόγοι, διαιτολόγοι, διατροφολόγοι και άλλοι επαγγελματίες υγείας μπορεί να χρειαστεί να σχεδιάσουν συστηματικά και ολοκληρωμένα ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα για τη θεραπεία του παιδιού.

Στα βρέφη, μπορεί να χρησιμοποιηθούν ειδικές θηλές ή σίτιση με καθετήρα για να εξασφαλιστεί επαρκής διατροφής.

Στους άνδρες, η θεραπεία του υπογοναδισμού γίνεται είτε με τεστοστερόνη είτε με ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη (hCG). Η κρυψορχία μπορεί περιστασιακά να υποχωρεί αυθόρμητα ή με ορμονοθεραπεία, οι περισσότεροι άνδρες μπορεί να χρειαστούν χειρουργική επέμβαση.

Τα άτομα με PWS επωφελούνται επίσης από τη θεραπεία με αυξητική ορμόνη (GH), η οποία μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση του ύψους, στη βελτίωση της μάζας σώματος, στην κινητικότητα, στην αναπνευστική λειτουργία, στη μείωση του σωματικού λίπους και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Τον Ιούνιο του 2000, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε τη χρήση GH για τη θεραπεία παιδιών με PWS που έχουν ενδείξεις αποτυχίας ανάπτυξης. Μελέτες έχουν δείξει ότι όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπεία με GH τόσο πιο πολλά τα οφέλη.

Συνιστάται τα προσβεβλημένα άτομα να υποβάλλονται σε μελέτη ύπνου για την ανίχνευση και τη θεραπεία του συνδρόμου της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας πριν από την έναρξη θεραπείας με GH.

Τα τελευταία χρόνια υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον από τη φαρμακοβιομηχανία για τη δοκιμή θεραπειών για τις κύριες εκδηλώσεις του PWS – ιδιαίτερα την υπερφαγία, την παχυσαρκία και τα προβλήματα συμπεριφοράς.

Η γονιδιακή θεραπεία μεταβάλλει το DNA και παραμένει μια πειραματική τεχνική στον κόσμο της ιατρικής έρευνας. Οι ερευνητές του PWS ερευνούν ενεργά τη γονιδιακή θεραπεία για να στοχεύσουν μεταλλαγμένα ή ελαττωματικά κύτταρα και προσπαθούν επίσης να ενεργοποιήσουν γονίδια στο μητρικό χρωμόσωμα 15. Κανονικά, το πατρικό χρωμόσωμα 15 έχει ενεργοποιημένο το σύνολο γονιδίων που συνδέονται με το PWS ενώ το ίδιο σύνολο γονιδίων στο μητρικό χρωμόσωμα 15 είναι απενεργοποιημένο. Στο PWS, αυτά τα πατρικά γονίδια λείπουν ή δεν εκφράζονται και οι ασθενείς έχουν μόνο τα απενεργοποιημένα γονίδια από το χρωμόσωμα 15 της μητέρας. Η ιδέα της ενεργοποίησης των σιωπηλών γονιδίων στο μητρικό χρωμόσωμα 15 έχει συζητηθεί και διερευνηθεί εδώ και πολλά χρόνια, αλλά με την ανάπτυξη των βλαστοκυττάρων PWS, το 2010 η μελλοντική ερευνητική ομάδα εξελίσσεται σε μια πιο δυναμική έρευνα. Η ενεργοποίηση αυτών των γονιδίων έχει τη δυνατότητα να αποκαταστήσει την κανονική λειτουργία των κυττάρων και μπορεί να βελτιώσει τα κλινικά χαρακτηριστικά. Αρκετές ερευνητικές ομάδες σημειώνουν συναρπαστική πρόοδο σε αυτόν τον τομέα.

Το GLP-1 είναι μια ορμόνη που προέρχεται από το έντερο που μειώνει την πρόσληψη τροφής και προκαλεί απώλεια βάρους. Το Exenatide είχε κάποια επιτυχία στη μείωση της όρεξης αλλά χωρίς σημαντική απώλεια βάρους. Η Λιραγλουτίδη (είναι ήδη εγκεκριμένη από τον FDA για τη βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου και τη μείωση των κινδύνων για την υγεία που σχετίζονται με τον διαβήτη τύπου 2. Η Λιραγλουτίδη χορηγείται με καθημερινή υποδόρια ένεση και έχει πρόσφατα δοκιμαστεί σε παιδιατρικούς ασθενείς με PWS και παχυσαρκία (αλλά όχι διαβήτη) σε διάφορες τοποθεσίες παγκοσμίως.